„Wielki Głód w Ukrainie. Sztuka w obliczu ludobójstwa”. Debata w Galerii Nizio w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2022
90. rocznica Hołodomoru – wywołanego sztucznie głodu w Ukrainie, to punkt wyjścia do dyskusji, która odbyła się 17 września 2022 w Galerii Nizio. Debata „Wielki Głód 1932-1933 w Ukrainie. Sztuka w obliczu ludobójstwa” została zorganizowana w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa i była okazją do spotkania z artystami, którzy w swojej twórczości podejmowali temat Wielkiego Głodu oraz pamięci o nim. W dyskusji wzięli udział: wybitna ukraińska pisarka, córka i wnuczka świadków Hołodomoru – Oksana Zabużko, artystka Lia Dostliewa, architekt Mirosław Nizio oraz przedstawiciele Fundacji Muzeum Hołodomoru i Muzeum Hołodomoru w Kijowie. Rozmowę poprowadził Witold Szabłowski.
Czy masowa zbrodnia może być składnikiem pamięci narodowej? Jak artyści pracują z traumą? Jaka jest rola świadków w opowieści o Hołodomorze i dlaczego historia mówiona może być pomocna w opowieści o ludobójstwie? Jak wykorzystuje ten środek przekazu literatura, film czy muzealnictwo? Wreszcie – jak pamięć o zbrodni wpływa na nas dzisiaj, szczególnie w kontekście wojny rosyjsko-ukraińskiej. To tylko część zagadnień, które w rozmowie podejmą zaproszeni przez Fundację Nizio goście. W obliczu 90. rocznicy Hołodomoru Fundacja proponuje szerokie spojrzenie na obecność tematu sowieckich zbrodni w sztuce, publicznym dyskursie i zbiorowej świadomości obywateli Ukrainy i krajów sąsiedzkich, jak Polska.
Przez 90. lat, które minęły od Wielkiego Głodu, artyści szukali sposobów na dotarcie z opowieścią o tej zbrodni do świadomości publicznej, a także na przezwyciężenie traumy z nią związanej. Do dziś powstają książki, filmy, sztuki teatralne, wystawy, pomniki i muzea poświęcone Hołodomorowi. Twórcy starają się odnaleźć właściwe środki wyrazu, symbole i postaci, przez pryzmat których pokazują skalę i charakter tego ludobójstwa, jednej z największych sowieckich zbrodni.
Wydarzenie odbyło się w ramach 30. edycji Europejskich Dni Dziedzictwa realizowanych ze wspólnej inicjatywy Rady Europy i Unii Europejskiej.
W Galerii Nizio spotkali się z polscy i ukraińscy twórcy, działacze społeczni oraz artyści. W dyskusji wzięli udział:
Oksana Zabużko – wybitna ukraińska pisarka i eseistka. Autorka ponad dwudziestu książek, laureatka wielu nagród krajowych i zagranicznych. Zdobyła opinię przywódcy intelektualnego swojego pokolenia. Autorka m.in. zbioru opowiadań „Siostro, siostro”, powieści „Badania terenowe nad ukraińskim seksem”, esejów „Kronika według Fortynbrasa” i „Planeta Piołun”. Za powieść „Muzeum porzuconych sekretów” otrzymała Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus. Córka i wnuczka świadków Hołodomoru.
Lia Dostliewa – artystka, antropolożka kultury. W swoich pracach porusza tematy traumy, empatii, postpamięci, także w odniesieniu do wydarzeń Hołodomoru.
Mirosław Nizio – architekt, ekspert w projektowaniu przestrzeni dla kultury, muzeów i ekspozycji muzealnych. Aktualnie pracuje z zespołem Nizio Design International nad projektem architektury oraz wystawy stałej Narodowego Muzeum Hołodomoru-Ludobójstwa w Kijowie.
Iwan Wasiunyk – przewodniczący Rady Nadzorczej Fundacji Muzeum Hołodomoru, współprzewodniczący Obywatelskiego Komitetu Upamiętnienia Ofiar Hołodomoru Ludobójstwa 1932-193.
Lesia Hasydżak – etnografka i muzeolożka, p.o. dyrektora Muzeum Hołodomoru.
Rozmowę poprowadził Witold Szabłowski – reportażysta, pisarz i scenarzysta. Autor książek „Sprawiedliwi zdrajcy” i „Rosja od kuchni”.
Przedstawiciele Fundacji Nizio opowiedzieli o pracy z tematem Hołodomoru w oparciu o własne, konkretne doświadczenie. Pracownia Nizio Design International od 2018 roku zaangażowana jest w ważny dla tożsamości Ukrainy projekt Narodowego Muzeum Hołodomoru-Ludobójstwa w Kijowie.
Debacie towarzyszy wystawa „Muzeum Hołodomoru w budowie” – prezentacjа koncepcji projektu budynku i wystawy stałej Narodowego Muzeum Hołodomoru-Ludobójstwa w Kijowie, umożliwiająca przyjrzenie się konkretnej pracy artystycznej poświęconej Wielkiemu Głodowi realizowanej przez polskich twórców.
ORGANIZATORZY
Fundacja Nizio
Фонд Музею Голодомору (Międzynarodowa Charytatywna Fundacja Muzeum Hołodomoru)
Narodowe Muzeum Hołodomoru-Ludobójstwa w Kijowie
PARTNERZY
Kolegium Europy Wschodniej
Nizio Design International
PATRONAT HONOROWY
Ambasada Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej
